Ολυμπιακή χρονιά, έστω και με ένα έτος καθυστέρηση, η φετεινή και η συγκυρία δίνει τη ευκαιρία να θυμηθούμε την άμεση μουσική σύνδεση της Κέρκυρας, και ειδικά της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας, με τους θρυλικούς Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας την άνοιξη του 1896. Φυσικά, η αμεσότερη σχέση είναι ευρέως γνωστή: Ο Σπύρος Σαμάρας, καθιερωμένος πλέον ως συνθέτης όπερας και εκ των πλέον αναγνωρίσιμων Ελλήνων στο εξωτερικό, καθώς και από το 1889 επίτιμος Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Παλαιάς Φιλαρμονικής, έλαβε την παραγγελία της σύνθεσης του «Ολυμπιακού Ύμνου» που θα ακουγόταν κατά τη σύγχρονη αναβίωσή τους στην Αθήνα. Το έργο του θα καθιερωνόταν τελικά ως μόνιμος ύμνος των ολυμπιακών διοργανώσεων το 1958.

Πέρα από αυτή τη διαχρονική παρουσία της Κέρκυρας στο παγκόσμιο αυτό γεγονός, είναι εξίσου ευρέως γνωστό, ότι η μπάντα της Φιλαρμονικής έδωσε αυτοπροσώπως το παρών στους Αγώνες της Αθήνας. Πράγματι, την άνοιξη του 1896 η μπάντα της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας υμπεριλαμβανόταν σε εκείνες που είχαν προσκληθεί για να λάβουν μέρος στις μουσικές εκδηλώσεις των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. Ωστόσο, σοβαροί λόγοι απέτρεψαν την μπάντα της Φιλαρμονικής από το να παρεβρεθεί στην τελετή έναρξης. Ο κυριότερος από αυτούς φαίνεται να ήταν η χρονική σύμπτωση της έναρξης των Αγώνων με το Πάσχα των Ορθοδόξων και την επέτειο της 25ης Μαρτίου. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες των Αθηνών ξεκίνησαν ακριβώς στις 25 Μαρτίου / 6 Απριλίου 1896, Δευτέρα του Πάσχα, γεγονός που, παρά τις ενέργειες που έλαβαν χώρα, καθιστούσε απολύτως ανέφικτη την έγκαιρη παρουσία της μπάντας στην Αθήνα εξαιτίας των υπόχρεώσεών της στις κερκυραϊκές πασχαλινές θρησκευτικές τελετές.

Πάντως, η μπάντα της Παλαιάς Φιλαρμονικής αναχώρησε με ατμόπλοιο την Τετάρτη της Διακαινησίμου (27 Μαρτίου) και έφθασε στην Αθήνα το απόγευμα της 28 Μαρτίου / 9 Απριλίου 1896 [βλ. εφημερίδες «Επόπτης» 112 (1.4.1896) και την αθηναϊκή εφημερίδα «Εφημερίς», αρ. 88 (28.3.1896)]. Την επομένη, μάλιστα, έφθασε στην Αθήνα και η μπάντα της ιδρυμένης το 1890 Φιλαρμονικής Εταιρίας «Μάντζαρος». Το βράδυ της 28ης Μαρτίου η μπάντα της Παλαιάς συμμετείχε σε κοινή συναυλία με την ορχήστρα και τη χορωδία της Φιλαρμονικής Αθηνών, αποδίδοντας μια εκτενή επιλογή από τον «Mefistofele» του Arrigo Boito. Στη συναυλία ήταν παρών και ο επίτιμος Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Παλαιάς Φιλαρμονικής, ο Σπύρος Σαμάρας, ο οποίος διεύθυνε την ορχήστρα στον ‘Χορό των Λουλουδιών’ από την δημοφιλή όπερά του «Flora Mirabilis», ενώ το κύριο μέρος της ίδιας συναυλίας αφορούσε στην πρώτη παρουσίαση του συμφωνικού ποιήματος «Πένταθλον» του Κεφαλονίτη μαέστρου και συνθέτη Διονύσιου Λαυράγκα.

Η μπάντα της Φιλαρμονικής Εταιρείας ήταν και η μοναδική μη στρατιωτική μπάντα που συμμετείχε στην τελετή λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων και στην απονομή των επάθλων στους νικητές, όπου ανακρούσθηκαν ο Εθνικός και ο Ολυμπιακός Ύμνος [βλ. την αθηναϊκή εφημερίδα «Εφημερίς», αρ. 95 (4.4.1896)]. Επιπλέον έδωσε υπαίθριες συναυλίες στις πλατείες Συντάγματος και Ομονοίας και έλαβε μέρος στη λαμπαδηφορία της 31ης Μαρτίου [«Μουσική Ἐφημερίς», τ. 2-3 (Φεβρουάριος-Μάρτιος 1896)]. Μάλιστα, ο αθηναϊκός τύπος της εποχής δεν έχανε ευκαιρία να αναφερθεί με επαινετικά σχόλια στις δραστηριότητες της μπάντας της Παλαιάς Φιλαρμονικής, την παρουσίαση των οποίων δεν επιτρέπει ο διαθέσιμος χώρος. Στα επόμενα χρόνια η μπάντα της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας θα απέδιδε τον «Ολυμπιακό Ύμνο» σε κερκυραϊκές τελετές και σχολικές επιδείξεις, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην ιδιαίτερη σύνδεση της Κέρκυρας με την εν λόγω σύνθεση του Σαμάρα.

Η παρουσία της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας, όμως, στις ολυμπιακές μουσικές δραστηριότητες του 1896 δεν σταματά εδώ. Ο συνθέτης και αρχιμουσικός Ιωσήφ Καίσαρης, ο οποίος τελικά ενορχήστρωσε τον «Ολυμπιακό Ύμνο» του Σαμάρα, ήταν απόφοιτος της Παλαιάς Φιλαρμονικής. Το ιδιόγραφο της ενορχήστρωσης του Ιωσήφ Καίσαρη εκτίθεται μάλιστα στο Μουσείο Μουσικής της Παλαιάς [βλ. εικόνα]. Ο Ιωσήφ Καίσαρης, επιπλέον, ήταν υπεύθυνος για την επιλογή και την επιθεώρηση των μουσικών σχημάτων που θα λάμβαναν μέρος στις μουσικές εκδηλώσεις των Ολυμπιακών Αγώνων, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην άρτια μουσική εκπροσώπηση του Ελλαδικού Βασιλείου στο διεθνές ολυμπιακό γεγονός. Τέλος, ο Ιωσήφ Καίσαρης μαζί με τον αδελφό του (και επίσης παλαιό μαθητή της Φιλαρμονικής) Σπυρίδωνα συμμετείχαν στις μουσικές δραστηριότητες των Ολυμπιακών Αγώνων τόσο ως αρχιμουσικοί όσο και ως συνθέτες. Ο Ιωσήφ Καίσαρης, μάλιστα, συνέθεσε και το εμβατήριο «Νενικήκαμεν» με αφορμή τη νίκη του Σπύρου Λούη στο αγώνισμα του μαραθωνίου δρόμου. Και αυτό το έργο φυλάσσεται στο Μουσικό Αρχείο της Φιλαρμονικής και αποτελεί μέρος του ρεπερτορίου της μπάντας της Παλαιάς.

Με τα παραπάνω δεδομένα, εύλογη ήταν η παρουσία της μπάντας της Παλαιάς Φιλαρμονικής στην τελετή αφής της Ολυμπιακής Φλόγας στην Ολυμπία το 2004, αλλά και η συμμετοχή της στις μουσικές εκδηλώσεις των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας την ίδια χρονιά.

***